Adaçayı Bitkisi Botanik Özellikleri ve Tarımı

Latincesi: Salvia fruticosa Mill.

Lokal İsimleri: Meryemiye, kutsal ot, diş otu, elma çalbası, boz şalba, elma çalısı

İngilizcesi: Greek Sage

Botanik Özellikleri: Salvia L. cinsi, adaçayı denilen bitkilerin tamamını içeren, Lamiaceae familyasına ait türleri içermektedir. Dünyada yaklaşık 900 türü bulunurken, ülkemizde 100 civarında tür doğal olarak yayılış göstermektedir. Bu türlerden yaklaşık 40 tanesi endemiktir, yani sadece Türkiye’de yetişmektedir. Ülkemizde Anadolu Adaçayı olarak bilinen tür, Salvia fruticosa Mill. Türüdür. Çok yıllık bir bitki olan adaçayı; 100-120 cm boyunda ve çalı formundadır. Oldukça dallanan adaçayı, lila rengi çiçeklere sahiptir. Yaprakları grimsi yeşil renktedir ve üzeri tüylü, kadifemsi bir dokuya sahiptir. Adaçayı, kış aylarında kısmen yapraklarını döker, erken ilkbaharda tekrar yeni sürgünler oluşturur.

Tarımı: Adaçayı sıcağı seven, kurak şartlara dayanıklı bir bitkidir. Sulama yapılmadan adaçayı tarımı yapılabilmektedir. Ancak rakımı yüksek ve don tehlikesinin fazla olduğu yerler, bu türün tarımı için uygun değildir. Rakımı 600 metreden fazla olan yerler adaçayı için riskli alanlardır. Taban, bünyesi ağır ve su tutan arazilerde bitkiler zarar görmektedir. Ege, Akdeniz ve Marmara Bölgelerindeki hafif meyilli ve kısmen taşlı topraklar bu bitki için uygundur. Adaçayı çoğaltımı tohumla veya çelikle yapılmaktadır. Ancak tohumlar veya çelikler doğrudan toprağa ekilip dikilmez, önce fide yastığı veya viyollerde köklü fide elde edilir, daha sonra tarlaya dikimi yapılır. En uygun dikim zamanı mart-nisan aylarıdır. Dikim sıklığı 70x40 cm sıra arası olmakta ve dekara yaklaşık 3500 adet fide dikilmektedir. Adaçayından kurak koşullarda dekara drog herba verimi yıllık 350 kg, drog yaprak verimi 150 kg civarındadır.

İçeriği ve Etken Maddeleri: Adaçayı türlerinin tamamında olduğu gibi, bu türde de uçucu yağ bulunmaktadır. Uçucu yağ gövde, dallar, yapraklar ve çiçeklerde bulunmakta olup, miktarı %2-3 arasındadır. Uçucu yağın ana bileşeni 1,8-cineole olup, uçucu yağın içerisindeki oranı %40-60 arasında değişmektedir. Ayrıca bitkide fenolikler ve terpenoitler de bulunmaktadır. Adaçayı ekstraktı içindeki etken maddeler; rosmarinic acid, apigenin, cirsimaritin, ellagic acid, genkwanin, hispidulin, luteolin, quercetindir.

Kullanım Alanları:

Kozmetik: Cilt bakımı, anti-aging, kırışıklık, yara iyileştirme, bakteri ve mantara karşı direnç

Gıda Takviyeleri: Pastil, bal, baharat, aroma verici (turşu, peynir, et vb), antioksidan

İçecek Aroma: Bitkisel çay, sirke

Evcil Hayvan Sağlığı, Mama, Kozmetiği: Çiftlik hayvanları yemi, papağan yemi, köpek şampuanı

Bitkisel İlaç: Uçucu yağları, fitoterapik kapsüller, doğal böcek kovucu, aşırı terlemeyi önleyici

Temizlik: Oda spreyi, ağız bakım suyu, sabun, diş macunu

Ekstre Formu: Toz ve sıvı