Hibiskus (Hibiscus sabdariffa L.): Bitkisel Profili ve Kullanımı
Hibiskus (Hibiscus sabdariffa L.)
Lokal İsimleri: Hibiskus, karkade, ekşi hibiskus
İngilizce İsmi: Roselle
Botanik Özellikleri
Hibiscus sabdariffa, ebegümecigiller (Malvaceae) familyasına ait, tek yıllık (nadiren çok yıllık) tropikal bir bitkidir. 1.5–2.5 metreye kadar uzayabilen bu bitkinin gövdesi kırmızımsı ve dallıdır. Yaprakları üç loblu veya palmat şekilli olup kenarları dişlidir. Çiçekleri büyük, beş taç yapraklı ve soluk sarıdan açık pembeye kadar değişen renktedir; ortası koyu kırmızıdır. Parlak kırmızı, etli yapıda çanak yapraklar (kaliks) bitkinin hasat edilen kısmıdır.
Tarımı
- İklim: Tropikal ve subtropikal iklimler; 25–35 °C ideal sıcaklık
- Toprak: İyi drene olmuş, pH 5.5–7.5 arası, organik maddece zengin
- Ekim: İlkbaharda, tohum doğrudan veya fideyle; derinlik 1–2 cm
- Sıra aralığı: 60–100 cm arası, sıra üzeri 30–50 cm
- Gelişim Süresi: 4–6 ay, çiçeklenmeden 15–20 gün sonra hasat
- Hasat: Kaliksler çiçek sonrası toplanır; gölgede kurutulmalı
İçerik ve Etken Maddeleri
- Organik Asitler: Sitrik asit, malik asit, hibiskik asit
- Fenolik Bileşikler: Quercetin, kaempferol
- Antosiyaninler: Delphinidin-3-sambubiosid, cyanidin-3-sambubiosid
- Vitaminler: C vitamini
- Diğer: Protocatechuic asit, polisakkaritler, tanenler, lif
Hibiskik Asit, bitkiye özgü karakteristik asidik tat ve aroma sağlar. Protocatechuic Acid antioksidan, anti-inflamatuar ve potansiyel antikanserojen etkileriyle dikkat çeker.
Kullanım Alanları
- Kozmetik: Anti-aging ürünleri, cilt sıkılaştırıcı serumlar, tonikler, peeling formülasyonları
- İçecek ve Aroma: Soğuk/ sıcak çay, şurup, fermente içecekler
- Farmasötik: Bitkisel ilaç, kapsül, tablet
- Formülasyon: Toz ekstrakt, sıvı ekstrakt, standartlaştırılmış etken madde içeriği
Sıkça Sorulan Sorular
Hibiskus çayı ne işe yarar?
Hibiskus çayı, antosiyaninler ve C vitamini bakımından zengin olup, bağışıklık sistemi üzerinde destekleyici, kan basıncını düzenleyici ve antioksidan etkilidir.
Hamileler hibiskus tüketebilir mi?
Hibiskusun bazı hormon yollarını etkileyebileceği düşünülmektedir. Bu nedenle hamilelik döneminde kullanımı doktor onayıyla olmalıdır.
Hibiskus çayı zayıflatır mı?
Direkt zayıflatıcı etkisi kanıtlanmamıştır. Ancak diüretik özellikleri sayesinde ödem atımına yardımcı olabilir.
Akademik Kaynaklar
- Ali, B.H., et al. (2005). "The effect of Hibiscus sabdariffa on renal functions in rats." Phytomedicine.
- Da-Costa-Rocha, I., et al. (2014). "Hibiscus sabdariffa L. – A phytochemical and pharmacological review." Food Chemistry.
- McKay, D.L., Blumberg, J.B. (2007). "Hibiscus sabdariffa L. tea (tisane) lowers blood pressure in prehypertensive and mildly hypertensive adults." J. Nutr.
