Kuşburnu Botanik Özellikleri ve Tarımı

Latincesi: Rosa canina L.
Lokal İsimleri: Kuşburnu
İngilizcesi: Rosahip

Botanik Özellikleri:

Rosaceae familyasına ait olan kuşburnu bitkisinin Rosa cinsine ait çok farklı türleri bulunmaktadır. Bu türlerin bazılarının meyveleri toplanarak farklı amaçlar için kullanılmaktadır. Ancak Rosa canina türü, bu türler içerisinde en yaygın olan ve en çok toplanan türdür. Çalı formunda ve dikenli bir tür olan kuşburnu, ülkemizin her bölgesinde yayılış göstermektedir. Yaz aylarında beyaz-krem renkte çiçekler açmakta, sonbaharda ise kırmızı-turuncu meyveler oluşturmaktadır. Bitkilerin boyu 1,5-2 m, çapı ise 2-3 m arasında değişmektedir. Meyve büyüklüğü, şekli ve rengi bitkilere göre büyük varyasyon göstermektedir. Hastalık ve zararlılara dayanıklı olan kuşburnu, dikenli bir bitki olduğu için meyve toplama en büyük problemdir. Son zamanlarda dikensiz çeşitler geliştirilerek tescil ettirilmiştir.

Tarımı:

Kuşburnu bitkileri doğal olarak çok farklı iklim kuşaklarında yayılış gösterdikleri için, sıcak veya soğuk iklimlerde rahatlıkla yetişebilmektedirler. Toprak yapısı olarak ta oldukça değişik toprak tiplerine uyum sağlamışlardır. Toprağın fiziksel ve kimyasal yapısı kuşburnu bitkilerinin büyümesinde önemli bir sınırlayıcı etken değildir. Kuşburnu bahçesi oluşturulmak istenirse, fidanlar 4x2 m sıra arası ve sıra üzeri mesafede dikilebilir. İlk meyveler 2. Yıldan itibaren alınmaya başlamakla beraber, 4. Yıldan itibaren gerçek verime yatmaktadır. Bitki başına ortalama taze meyve verimi kullanılan tip veya çeşide bağlı olarak 2-8 kg arasında değişmektedir. Sulama ve gübreleme yapılırsa verim artacaktır. Bitkilerin dip kısımlarının açılması, kuruyan dalların budanarak temizlenmesi önemli bakım işlemleridir. Ekonomik olarak kuşburnu bitkilerinden en az 20 yıl yararlanılmaktadır.

İçeriği ve Etken Maddeleri:

Kuşburnu meyveleri, mineraller, vitaminler, karotenoidler, tokoferol, bioflavonoidler, meyve asitleri, tanen, pektin, aminoasit ve önemli yağları bünyesinde barındırmaktadır. Mineral madde bakımından incelendiğinde; potasyum, kalsiyum, sodyum, magnezyum, fosfor, demir, ve çinko 1.9 içerdiği tespit edilmiştir. B₁, B₂, P, E ve K vitaminleri bakımından zengin olan kuşburnu özellikle C vitaminini en fazla içeren meyveler arasında bulunmaktadır. Bazı kaynaklarda 1000–1700 mg/100 g olarak belirtilen kuşburnundaki C vitamini miktarı turunçgil meyvelerinden 20–30 kat daha fazladır. Kuşburnu çekirdekleri sabit yağ (%8-10), uçucu yağ (%0.3) da içermektedir. Kuşburnu rubiksantin, β–karoten, likopen, lutein, β–kriptoksantin ve zeaksantin gibi major karotenoidleri içermekte olup, rengini ise β– karoten, likopen ve ksantofillerden almaktadır.

Kullanım Alanları:

Kozmetik: Cildi besleyici, nemlendirici, elastikiyet artırıcı, kırışık giderici, renk açıcı, serum, yaşlanma karşıtı, saç besleyici
Gıda Takviyeleri: Antioksidan takviyesi, diyet takviyesi
İçecek Aroma: Çay, meyve suyu, reçel, marmelat ve şarap üretimi
Evcil Hayvan Sağlığı, Mama, Kozmetiği: Köpek, kedi maması
Bitkisel İlaç: Şurup, vitamin takviyesi
Temizlik: Cilt losyonu
Ekstre Formu: Sıvı