Tıbbi Adaçayı Bitkisi Botanik Özellikleri ve Tarımı

Latincesi: Salvia officinalis L.

Lokal İsimleri: Tıbbi adaçayı, hakiki adaçayı, dalmaçya adaçayı

İngilizcesi: Common Sage

Botanik Özellikleri: Salvia L. cinsi, adaçayı denilen bitkilerin tamamını içeren, Lamiaceae familyasına ait türleri içermektedir. Dünyada yaklaşık 900 türü bulunurken, ülkemizde 100 civarında tür doğal olarak yayılış göstermektedir. Bu türlerden yaklaşık 40 tanesi endemiktir, yani sadece Türkiye’de yetişmektedir. Tıbbi adaçayı ülkemizin florasında bulunmamaktadır. Ancak tarımı yapılmaktadır. Çok yıllık bir bitki olan tıbbi adaçayı; 60-80 cm boyunda ve çalı formundadır. Oldukça dallanan tıbbi adaçayı, mor rengi çiçeklere sahiptir. Yaprakları grimsi yeşil renktedir ve üzeri tüylü, bir dokuya sahiptir. Tıbbi adaçayı, kış aylarında kısmen yapraklarını döker, erken ilkbaharda tekrar yeni sürgünler oluşturur.

Tarımı: Tıbbi adaçayı sıcağı seven, kurak şartlara dayanıklı bir bitkidir. Sulama yapılmadan tıbbi adaçayı tarımı yapılabilmektedir. Taban, bünyesi ağır ve su tutan arazilerde bitkiler zarar görmektedir. Soğuğa dayanıklı bir tür olduğu için hemen hemen ülkemizin her bölgesinde tarımı yapılabilmektedir. Tıbbi adaçayı çoğaltımı tohumla veya çelikle yapılmaktadır. Ancak tohumlar veya çelikler doğrudan toprağa ekilip dikilmez, önce fide yastığı veya viyollerde köklü fide elde edilir, daha sonra tarlaya dikimi yapılır. En uygun dikim zamanı mart-nisan aylarıdır. Dikim sıklığı 50x40 cm sıra arası ve üzeri mesafede olmakta ve dekara yaklaşık 5000 adet fide dikilmektedir. Tıbbi adaçayından kurak koşullarda dekara drog herba verimi yıllık 250 kg, drog yaprak verimi 100 kg civarındadır.

İçeriği ve Etken Maddeleri: Adaçayı türlerinin tamamında olduğu gibi, bu türde de uçucu yağ bulunmaktadır. Uçucu yağ gövde, dallar, yapraklar ve çiçeklerde bulunmakta olup, miktarı %1-2 arasındadır. Uçucu yağın ana bileşeni α- thujone ve β-thujone, uçucu yağın içerisindeki oranı %30-50 arasında değişmektedir. Ayrıca bitkide fenolikler ve terpenoitler de bulunmaktadır. Adaçayı ekstraktı içindeki etken maddeler; apigenin, cirsimaritin, ellagic acid, genkwanin, hispidulin, luteolin, quercetindir.

Kullanım Alanları:

Kozmetik: Cilt bakımı, anti-aging, kırışıklık, yara iyileştirme, bakteri ve mantara karşı direnç

Gıda Takviyeleri: Pastil, bal, baharat, aroma verici (turşu, peynir, et vb), antioksidan

İçecek Aroma: Bitkisel çay, sirke

Evcil Hayvan Sağlığı, Mama, Kozmetiği: Çiftlik hayvanları yemi, papağan yemi, köpek şampuanı

Bitkisel İlaç: Uçucu yağları, fitoterapik kapsüller, doğal böcek kovucu, aşırı terlemeyi önleyici

Temizlik: Oda spreyi, ağız bakım suyu, sabun, diş macunu

Ekstre Formu: Toz ve sıvı