Yaban Mersini (Vaccinium myrtillus L.) Faydaları, Yetiştiriciliği ve Kullanım Alanları

YABAN MERSİNİ

Latincesi: Vaccinium myrtillus L.

Lokal İsimleri: Yaban mersini, Maviyemiş, Likapa, Mavi üzüm 

İngilizcesi: Blueberry

Botanik Özellikleri: Yaban mersini, bitkiler aleminin, iki çenekli sınıfının, Ericales takımına ait Fundagiller (Ericaceae) ailesinin, Yaban mersini cinsi (Vaccinium L.) içerisinde yer alan, ülkemize doğal olarak bulunan ancak kültüre alınmamış türleri (Vaccinium myrtillus L., Vaccinium arctostaphylos L., Vaccinium uliginosum L., Vaccinium vitis–idea L.)’dir. Ocak şeklinde bir görünüm sergileyen Yaban mersini bitkisinde toprak üstü organlarını; dip kısımdan çıkan yeni sürgünler, odunsu çalı formundaki sürgünler ile bir yaşlı dal üzerinde sürgünlerden çıkan yeni yeşil yan sürgünler oluşturur. Sırık şeklindeki sürgünleri 10-20 yıl arası yaşayabilirler. Yüksek boylu çalı formundaki türleri 120-130 cm boylanabilirler. Yaban mersininde çiçek bir önceki yılda gelişen yaz sürgünleri üzerindeki çiçek tomurcuğu içerisinde oluşur ve ertesi yıl sürer. Tozlanma için arı başta olmak üzere böceklere ihtiyaç vardır. Yüksek boylu çatılı Yaban mersini kökleri ince, kök kılları olmayan lifli kök yapısına sahiptir. Kökler bitkinin tabanından itibaren 180 cm’ye kadar yayılabilir 90 cm derinliğe inebilir. Alçak boylu çatılı türlerde köklerinde de kök kılı yoktur. Dolayısıyla alçak boylu çatı formundaki türler yayılıcı özellik gösterirler. Zamanla bitkiler birbirine eklenerek tek gövdeliymiş gibi büyüme gösterirler. 

Tarımı: Yaban mersininde çiçeklenme çeşit ve iklim şartlarına bağlı olarak değişmekle beraber genellikle bir bitki üzerinde 3-4 hafta sürmektedir. Çiçeklenmeler genel olarak kuzey yarım küresinde, bölgelere göre değişmekle beraber Nisan-Mayıs ayları içerisinde olmaktadır. Yaban mersininde açan çiçeklerin yaklaşık %80’i meyveye dönüşmektedir. Yaban mersini asit toprakları sever. Yaban mersini yetiştirilecek olan topraklar kuvvetli asit karakterde ve pH 4.5 ile 5.2 arasında olmalıdır. Drenajı çok iyi olan kumlu veya kumlu-tınlı topraklarda pH değeri 5.0-6.5 arasında ise pH’nın 4.5-5.0 arasına düşürülmesi amacıyla kükürt uygulaması yapılır. Uygulama en az bir yıl önce yapılmalı ve kükürt üst toprak tabakasının 20 cm’lik kısmına karıştırılmalıdır. Yaban mersini güneş alan veya biraz gölgeli, hafif meyilli, drenajı ve hava akımı iyi olan, güney veya kuzey-batıya bakan alanlar yaban mersini yetiştiriciliği için uygundur. 160 gün yetişme periyodu ile 7 ºC’nin altında 300-1000 saat soğuklama ister. Oldukça şiddetli soğuklara dayanabilen yaban mersini bitkilerinde değişik organların dondan zarar görme dereceleri farklı olabilmektedir. Ekstrem sıcaklıklara dayanıklıdır. Kar altındaki sürgünleri -40 ºC’ye kadar dayanabilir. Çiçekleri -2.2 ºC’de zarar görmeye başlar. Temelde yabani yaban mersini türlerinin, orman gülleri, defne, kızıl ağaç, kayın ve çam türleri ile doğal olarak yetiştiği alanlar yaban mersini yetiştiriciliği için uygundur. Fidanlar hastalıksız ve özellikle de virüsten ari olmalıdır. Yaban mersini fidanları dikilirken sıra üzerinde yani bitkiler arasında 1.0-1.5 m, sıralar arasında ise 1,5-3,0 m mesafe bırakılmalıdır. Fidanlar hastalıksız ve özellikle de virüsten ari olmalıdır. Yaban mersini fidanları dikilirken sıra üzerinde yani bitkiler arasında 1.0-1.5 m, sıralar arasında ise 1,5-3,0 m mesafe bırakılmalıdır. Yaban mersininde ekonomik verim 3. yıldan itibaren başlar ve bundan sonraki 3-5 yıl içinde verim sürekli olarak artış göstererek 6. veya 7. yıllarda birim alandaki verim maksimum seviyeye ulaşır.

İçeriği ve Etken Maddeleri: Yaban mersini, hücre hasarını azaltmaya ve bağışıklık sisteminizi güçlendirmeye yardımcı olan flavonoidler, C vitamini, A vitamini, potasyum, diyet lifi ve manganez açısından oldukça zengindir. Fenolik bileşikler, renk maddeleri, vitaminler, mineraller ve antioksidanlardan dolayı süper sağlık meyvesidir. Bir bardak yaban mersininde 145 g. gelir ve 21 g. karbonhidrat, 1 g. protein, 0,5 g. yağ, 19 mg. C-Vitamini, 145 IU A-Vitamini ve 85 kalori içerir. 100 gram yenilebilir yaban mersininde %83’ü su, %0.7’si protein, %0.5’i yağ, %15’i karbonhidrat, %1.5’u lif olup 62 kalori sağlamaktadır. Mineral ve vitaminlerce zengin olan yaban mersini sodyum içermezken kalp sağlığı ve ritmi için önemli olan potasyum içeriği son derece yüksektir. Ayrıca, sakaroz içeriği %3 iken invert şekerler bakımından yani glikoz (%48) ve fruktoz (% 49) içeriği son derece yüksektir. Bundan dolayı kan şekerini düşürmekte ve kurutularak toz haline getirilen yaban mersini şeker hastaları için tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır

Kullanım Alanları:

Kozmetik:  Güneş ışınlarına karşı koruyucu, hücre yenileyici, yaşlanma etkilerini yavaşlatıcı, cildi sıkılaştırıcı, elastikiyet kazandırıcı, kırışıklık giderici

Gıda Takviyeleri: Antioksidan takviyesi, diyet takviyesi

İçecek Aroma: Çay, meyve suyu, reçel, marmelat , şarap ve likör üretimi

Evcil Hayvan Sağlığı, Mama, Kozmetiği: Köpek, kedi maması 

Bitkisel İlaç: Şurup, vitamin takviyesi

Temizlik: Cilt losyonu, antiseptik

Ekstre Formu: Toz ve sıvı