Karaciğer, vücudun detoksifikasyon, metabolizma ve immün regülasyon gibi temel fizyolojik işlevlerinden sorumlu kritik bir organdır. Bitkisel ürünlerin ve uçucu yağların sistemik etkileri ise her geçen gün daha fazla bilimsel araştırmanın konusu olmaktadır. Peki, Rosmarinus officinalis (biberiye) bitkisinden elde edilen biberiye yağı karaciğer üzerinde toksik etki oluşturabilir mi? Bu yazıda Greenext olarak bu soruya bilimsel ve farmakolojik perspektiften yaklaşıyoruz.
Biberiye yağı; 1,8-sineol (eucalyptol), camphor, α-pinen, borneol ve verbenon gibi birçok terpenoid bileşik içerir. Bu bileşenlerin bazıları hepatoprotektif (karaciğer koruyucu) etki gösterebilirken, yüksek dozda veya yanlış kullanımda potansiyel olarak hepatotoksisite riski de taşıyabilir. Özellikle 1,8-sineol’ün metabolizması sırasında karaciğer enzimleri üzerinden işleme girdiği bilinmektedir.
Hayvan çalışmaları ve bazı in vivo modellerde, yüksek konsantrasyonda biberiye yağına maruz kalan deneklerde karaciğer enzimlerinde yükselme ve mikrosomal enzim indüksiyonu gibi toksikolojik etkiler bildirilmiştir. Bununla birlikte, düşük dozda ve kısa süreli kullanımda karaciğer üzerinde belirgin bir toksik etki gözlenmemiştir. Bu durum, dozajın ve uygulama şeklinin toksik yanıt üzerindeki belirleyici etkisini göstermektedir.
Biberiye yağı ağız yoluyla kullanılacaksa, mutlaka farmasötik kalite standartlarına uygun ürünler tercih edilmeli ve önerilen doz aşılmamalıdır. Aromaterapötik doz sınırları dışına çıkıldığında sistemik toksisite riski artabilir. Topikal kullanımda ise emilim oranı düşük olduğu için karaciğere sistemik yük genellikle sınırlıdır. Ancak uzun süreli ve yoğun uygulamalardan kaçınılmalıdır.
Doz aşımı ya da uzun süreli oral kullanımda karaciğer enzimlerini etkileyebilir. Düşük dozlarda ve bilinçli kullanımda genel olarak güvenlidir.
Topikal uygulamalarda sistemik emilim düşüktür, bu nedenle karaciğer üzerine doğrudan bir yük oluşturmaz.
Karaciğer hastalığı, hamilelik ya da ilaç kullanımı durumlarında biberiye yağı kullanımı mutlaka bir uzmana danışılarak gerçekleştirilmelidir.
Rosmarinus officinalis yağı, içerdiği bazı bileşenler sayesinde antioksidan ve antiinflamatuvar etkilere sahip olsa da, yüksek dozda kullanımı karaciğer üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir. Özellikle oral yolla alınacak ürünlerde dozaj ve süre dikkatle belirlenmelidir. Greenext olarak önerimiz, bu tür ürünlerin bilinçli, sınırlı ve tercihen profesyonel yönlendirmeyle kullanılmasıdır.
